કચ્છમાં મળ્યા મહાકાય ‘વાસુકિ’ નાગના અવશેષ

આઇઆઇટી રૂડકીના નિષ્ણાતોએ પાનધ્રો પાસે કરેલા સંશોધનમાં મળી આવેલા કરોડરજ્જુ સહિતના અવશેષો મુજબ 2.7 કરોડ વર્ષ  પૂર્વે 11થી 15 મીટર લાંબા નાગ કચ્છમાં હતા : તેને વાસુકિ નામ અપાયું

ભુજ,તા.18 કચ્છ કુદરતની અનેક અજાયબીઓને ધરબીને બેઠેલો અનોખો પ્રદેશ છે.હવે એક સંશોધનમાં એવો ખુલાસો થયો છે કે કચ્છમાં 11થી 1પ મીટરની લંબાઈ ધરાવતા મહાકાય સાપ લાખો વર્ષ પહેલા વિચરતા હતા. દેબાજિત દત્તા અને સુનિલ બાજપાઈએ પાનધ્રો લિગ્નાઈટ ખાણ પાસે કરેલા સંશોધન દરમ્યાન મળેલા નમૂના આશરે 47 મિલિયન વર્ષ પહેલાના વિશાળ સાપના છે.

ઇન્ડિયન ઇન્સ્ટિટયૂટ ઓફ ટેકનોલોજી રૂરકીના સંશોધન મુજબ ગુજરાતમાં કચ્છમાંથી મળી આવેલા  અવશેષો અત્યાર સુધીના સૌથી મોયા નાગની કરોડરજ્જુના હોઇ શકે છે. સંશોધકોએ મોટાભાગે સારી રીતે સચવાયેલા  હાડકાં શોધી કાઢ્યા હરતા, જેમાં  કહેટલાક જોડાણો હજુ પણ અકબંધ છે. તેઓએ કહ્યું કે કરોડરજ્જુ સંપૂર્ણ પુખ્ત પ્રાણીમાંથી હોવાનું જણાય છે.

હવે લુપ્ત થઇ ગયેલા મેડરસોઇટ પ્રજાતિ એક ભાગ એવા આ સાપ આશરે 11થી 15 મીટર લાંબો હોવાનો અંદાજ છે.

આ પ્રજાતિ આફ્રિકા, યુરોપ અને ભારત સહિતના સ્થળોએ  રહેતા હોવાનું જાણીતું છે.

સંશોધકોએ જણાવ્યું હતું કે, સાપ ભારતમાં ઉદ્ભવતા ‘િવશિષ્ટ વંશ’નું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. જે પછી લગભગ 56થી 34 મિલિયન વર્ષો પહેલાં ઇઓસીન દરમિયાન દક્ષિણ યુરોપથી આફ્રિકામાં ફેલાયો હતો. આધુનિક સસ્તન પ્રાણીઓના પ્રથમ પૂર્વજો અને નજીકના સંબંધીઓ ઇઓસીન સમયગાળામાં દેખાયા હોવાનું કહેવાય છે.

સંશોધકોએ આ નવી શોધાયેલ સાપની પ્રજાતિનું નામ ‘વાસુકી ઇન્ડિક્સ’ રાખ્યું છે. હિન્દુ દેવતા શિવના ગળામાં આવેલા પૌરાણિક સાપ પરથી રાખ્યું છે. તેમના તારણો સાયન્ટીફીક રિપોર્ટ્સ જર્નલમાં પ્રકાશિત થયા છે.

ખોપડી નથી મળી, સંશોધન ચાલી રહ્યું છે

જેવા જીવાશ્મ મળ્યા છે તે સાંપ સેનોજોઈક કાળમાં રહેતા હતા એટલે કે અંદાજીત 6.60 કરોડ વર્ષ પહેલા. ત્યારે ડાયનાસોર યુગનો અંત થઈ ચુક્યો હતો. શોધમાં સાપની કમરના હાડકાનો સૌથી મોટો હિસ્સો મળ્યો છે તે સાડા ચાર ઈંચ પહોળો છે. જેનાથી અંદાજ મળી શકે છે કે શરીર અંદાજીત 17 ઈંચ પહોળુ હતું. સાપની ખોપડી હજી સુધી મળી શકી નથી. તેની તલાશ ચાલી રહી છે.

મોટા મગર અને કાચબા હતા ખોરાક

વૈજ્ઞાનિક હજી સુધી જાણી નથી શક્યા કે આટલો મોટો સાપ શું ખાતો હતો. જો કે તેના આકારને જોઈને અંદાજ લગાડવામાં આવી રહ્યો છે કે તે સમયના વિશાળ મગરને આરોગતો હશે. આસપાસ ઘણા મગર અને કાચબાના જીવાશ્મ પણ મળ્યા છે. આ સાથે બે વ્હેલના જીવાશ્મ પણ મળી શક્યા છે.